Internetowe Archiwum KPN - strona glowna
najwazniejsze dokumenty kpn z l. 1979-1993
teksty polityczne Leszka Moczulskiego z l. 1973-2004
inne dokumenty
Historia KPN
procesy polityczne kierownictwa kpn
encyklopedia kpn
czytelnia prasy kpn
wspomnienia dzialaczy  kpn
najwazniejsze publikacje nt. kpn
historia marszow szlakiem I Kompanii Kadrowej w l. 1981-1990
forum bylych dzialaczy kpn
kontakt z administratorem

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Encyklopedia KPN

Działalnośc ogólnopolska

Nestorzy nurtu niepodległościowego

 

  • gen. Abraham Roman (1891-1976)

doktor prawa (uniwersytet Lwowski). Porucznik armii austro-węgierskiej w czasie I wojny światowej. Uczestnik walk w obronie Lwowa w listopadzie 1918. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej 1920 (na froncie południowo-wschodnim pko armii konnej Budionnego), ranny pod Chodaczkowem. W 1921 jako oficer (ppłk) do szczególnych poruczeń skierowany na Górny Śląsk przez Ministerstwo Spraw Wojskowych do pomocy Korfantemu w III Powstaniu Śląskim. Po wojnie ukończył Wyższą Szkołę Wojenną. Jako generał brygady brał udział w wojnie 1939 dowodząc Wielkopolską Brygadą Kawalerii (uczestniczył w b. nad Bzurą, został ranny w obronie Warszawy). Dwukrotnie odznaczony orderem Virtutti Militari (za walkę o Lwów w 1918 oraz za walki w 1939). W l. 1939-1945 w niemieckich oflagach. W l. 1946-47 był delegatem WP w Urzędzie Generalnym Pełnomocnika Rządu RP ds. Repatriacji, w l. 1948-1950 - inspektorem w Zarządzie Centralnym Ministerstwa Administracji Publicznej, od 1951 pracował w spółdzielczości (m.in. w „Samopomocy Inwalidzkiej" w Warszawie). W 1969 wydał "Wspomnienia wojenne znad Warty i Bzury". Publikował także na łamach „Więzi", "Stolicy", „Kierunków" i „Wojskowego Przeglądu Historycznego". Aktywnie uczestniczył w staraniach, mających na celu odbudowę Cmentarza Orląt Lwowskich. 3 maja 1976, wraz z innymi wyższymi oficerami Wojska Polskiego złożył jako wotum na Jasnej Górze swoje ordery Virtuti Militari, które znalazły się na płaszczu Hetmańskim Matki Bożej Częstochowskiej. Brat Wandy - żony gen. Wacława Stachiewicza.

 

  • gen. Boruta-Spiechowicz Mieczysław (1894-1985)

członek Drużyn Strzeleckich. Żołnierz II Brygady Legionów Polskich. Ranny w b. p. Rarańczą (1915). Od marca 1918 - żołnierz II Korpusu Polskiego w Rosji. Potem w niemieckiej niewoli, z której zbiegł i wstąpił do POW. Od 1918 - w Wojsku Polskim. Brał udział w obronie Lwowa (1918-1919), potem przeniesiony do Armii Hallera. Brał udział w wojnie 1920 oraz w wojnie 1939 (dowodził Grupą Operacyjną "Bielsko", uczestniczył m.in. w b. p. Tomaszowem Lubelskim). W grudniu 1939 dostał sie do niewoli sowieckiej. Zwolniony wskutek układu Sikorski-Majski trafił do Armii Andersa (dowodził wojskami ewakuowanymi do Iranu). Po przeniesieniu do Wielkiej Brytanii dowodził I Korpusem w Szkocji. W 1945 powrócił do Polski, pełnił funkcję zastępcy szefa Departamentu Piechoty i Kawalerii w Ministerstwie Obrony Narodowej. Na skutek konfliktu z gen. Karolem Świerczewskim został przeniesiony do rezerwy, a następnie w stan spoczynku. Do 1964 prowadził gospodarstwo rolne w Skolwinie (północna część Szczecina). Przez pewien czas sprawował tam urząd sołtysa, zaangażował się w działalność Związku Inwalidów Wojennych (był wiceprezesem i prezesem okręgu szczecińskiego), krótko był radnym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie (złożył mandat protestując przeciw oczernianiu przedwojennego korpusu oficerskiego w lokalnej prasie). Od 1964 zamieszkał w Zakopanem, gdzie prowadził głównie działalność kombatancką. Mocno zaangażował się wraz z gen. Romanem Abrahamem w akcję protestacyjną przeciwko sowieckiej dewastacji Cmentarza Orląt we Lwowie. Był członkiem Senioratu Wojska Polskiego, czyli nieformalnej rady najstarszych rangą i dowodzeniem oficerów II Rzeczypospolitej. W proteście przeciw odznaczeniu przez władze PRL sowieckiego przywódcy Leonida Breżniewa orderem Virtuti Militari I klasy zorganizował w 1976 uroczystość złożenia na Jasnej Górze orderów Virtuti Militari przez żyjących jeszcze przedwojennych dowódców wojskowych. Jako jeden z pierwszych poparł swoim podpisem list z 14 stycznia 1976, sprzeciwiający się wpisaniu do Konstytucji PRL zapisu o nienaruszalności więzi ze Związkiem Sowieckim. Był jednym z założycieli ROPCiO i podpisał tekst jego apelu Do społeczeństwa polskiego, ogłoszonego oficjalnie 26 marca 1977 r.

 

  • mjr Makush (Makusz)-Woronicz (Woronin) Zbigniew Konrad (1916-1981)

przed 1939 - zawodowy oficer wywiadu wojskowego. Uczestnik wojny 1939 (6. Pułk Strzelców Podhalańskich). W l. 1939-1945 w konspiracji (ZWZ-AK - dowódca kontrwywiadu Warszawa-Śródmieście, dowódca tzw. grupy likwidacyjnej ZOM, szef kontrwywiadu przy sztabie AK w okręgu lwowskim). Po wojnie pracował w Państwowym Urzędzie Samochodowym w Olkuszu oraz jako kierownik Zespołu Artystycznego Pieśni i Tańca w Bytomiu. Dwukrotnie aresztowany (w 1946 i 1950 i dwukrotnie zwolniony z braku dowodów). W 1951 zorganizował w rejonie Limanowej organizację pn. "Odwet Górski". Aresztowany w 1952, a w 1953 skazany trzykrotnie na karę śmierci, zamienioną potem na dożywocie. Zwolniony w 1958. Współpracował jako chałupnik z Cepelią, a w l. 1964-65 był podleśniczym w Nadleśnictwie Zawadzkie w OZLP w Opolu. Po 1965 zajmował się czynnie popularyzacją wiedzy przyrodniczej. W towarzystwie oswojonych zwierząt jeździł po kraju i pod pseudonimem „Szary Niedźwiedź” wygłaszał prelekcje dla dorosłych i młodzieży o różnorodnej tematyce – przekazywał wiedzę o żabach, sokołach, sowach, nietoperzach i oczywiście niedźwiedziach, a także o potrzebie ochrony przyrody. W czasie odczytów prezentował zwierzęta (różne w kolejnych latach): niedźwiedzie, orzeł, jastrząb, puchacz, puszczyk, szop pracz, sokół, wilk, borsuk, oraz mniejsze: tchórz, jeże, nietoperze, żaby i żółw. W 1976 Konrad Makush-Woronicz wyjechał prywatnie na IV Międzynarodową Konferencję poświęconą ochronie i hodowli niedźwiedzi do Kalispell (Montana, USA), gdzie praktycznie prezentował swe doświadczenia wyniesione z hodowli niedźwiedzi. Przy okazji miał wiele spotkań z tamtejszą Polonią; po obietnicy podarowania prezydentowi Carterowi dwóch młodych niedźwiedzi traktowany był z honorami jako jego osobisty gość. Po powrocie, od 1978 Konrad Makush-Woronicz organizował prywatny Zoologiczny Ośrodek Badawczy Ursus arctos L. (Osadę Szarego Niedźwiedzia) w Rzędowie koło Opola. Długo przed 1979 utrzymywał regularny kontakt z Leszkiem Moczulskim. W l. 1979-1980 był konspiracyjnym członkiem KPN, (wg. ustaleń SB działał pod pseudonimem "Konrad" i zajmował sie kontrwywiadem). Od 1981, śmiertelnie chory, działała już jawnie (odpowiadał m.in. za kontakty KPN z zagranicą).
     Leszek Moczulski o Zbigniewie Makush-Woroniczu: "Niedźwiedź" - mjr. Zbigniew Makush-Woronin, zawodowy i nałogowy oficer wywiadu ofensywnego, przed wojną dowódca placówki oficerskiej II Oddziału w Tarnowskich Górach (płytki wywiad na Śląsk), podczas wojny w wywiadzie AK (m.in. szef wywiadu Obszaru Południowo Wschodniego - lwowskiego), po wojnie WiN. Warto wyjaśnić, że wiosną 1945 r. Makush - jako "kpt. Wir" - organizował siatkę w byłych środowiskach konspiracyjnych, podejmujących teraz służbę w LWP, między innymi w organizacji PAL. Komendant PAL Stanisław Pieńkoś - "gen. Skała" szukał, na polecenie osławionego gen. NKWD Iwana Sierowa, kontaktu z polskim podziemiem, a ponieważ znał fakt wcześniejszej - jak sądził - służby Makusha w AK, przekazał mu informację o propozycji rozmów. "Wir" zameldował o tym natychmiast gen. Okulickiemu - "Niedźwiadkowi" wraz z oceną, że jest to najpewniej prowokacja. Kierownictwo podziemia propozycję rozmów jednak przyjęło, ale zgodnie z ostrzeżeniami Makusha przecięto natychmiast kanał wojskowy, uruchamiając cywilny (przejął go Józef Stemler-Dąbski - "Dąbrowski", zastępca dyrektora departamentu informacji Delegatury Rządu). Aby zamknąć drogę do Okulickiego, podczas przesłuchania przez Sierowa i Pimienowa 13 marca 1945 r., “Wir” zażył truciznę, ale natychmiastowa akcja sowieckich lekarzy uratowała mu życie. Wkrótce zresztą sprawa stała się bezprzedmiotowa, bo gen. Okulicki wraz z wicepremierem Jankowskim i przewodniczącym Rady Jedności Narodowej Pużakiem sami zgłosili się 27 marca do kwatery Sierowa w willi na osiedlu Ostoja Pęcicka, wówczas odrębnym mieście-ogrodzie pod Pruszkowem. Mieli świadomość, że najpewniej zostaną uwięzieni - ale w istniejącej sytuacji międzynarodowej nie mogli dać pretekstu Stalinowi, że polski ruch oporu odmówił rozmów. Znałem to z różnych źródeł, najmniej od "Niedźwiedzia". Może najważniejsza była obszerna relacja Teofila Sygi, który jako ostatni na wolności, w nocy na 27 marca przeprowadził dwugodzinną rozmowę z Okulickim".

 

  • płk Muzyczka Ludwik (1900-1977)

w l.1916-1918 w Legionach (II Brygada), w l. 1918-1920 - uczestnik wojny polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej oraz tzw. buntu Żeligowskiego.
W l. 1920-1930 mieszkał w Wilnie. Był pracownikiem cywilnym Tymczasowej Komisji Rządzącej Republiki Litwy Środkowej, a potem Urzędu Wojewódzkiego. Ukończył wydział prawa USB. Działał w ZS (w ramach tej organizacji zetknął się z Kazimierzem Plutą-Czachowskim) i był członkiem PPS (do 1930).
W l. 30. pełnił odpowiedzialne funkcje państwowe na trudnych odcinkach. Był organizatorem tajnych struktur ZS w Gdańsku, których celem było przyłączenie miasta do Polski (1930-1933), a następnie został mianowany starostą przy granicy z Sowietami (powiat dziśnieński - Głębokie) oraz przy granicy z III Rzeszą (powiat nakielski - Wyrzysk).
W 1939 znalazł się w sztabie gen. Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego (ranny pod Mszczonowem w czasie bitwy nad Bzurą). Po ucieczce z niemieckiej niewoli przybył do Krakowa, gdzie wspólnie z K. Kierzkowskim i K. Plutą-Czachowskim współorganizował Organizację Orła Białego. W OOB był II zastępcą Kierzkowskiego - Głównym Szefem Walki Cywilnej.
Po scaleniu OOB z ZWZ przeniósł się do Warszawy. Początkowo był Szefem Koordynacji i na styku ZWZ i Delegatury Rządu organizował administrację zastępczą, która miała przejąć władzę w Polsce po wojnie.
Po rezygnacji z tworzenia wspólnej administracji cywilno-wojskowej Muzyczka został Szefem Biur Wojskowych (Oddział VIII KG ZWZ/AK) i przygotowywał powstanie administracji zmilitaryzowanej, która miała przejąć władzę po wybuchu powstania powszechnego oraz administrację zmilitaryzowaną Ziem Nowych, która miała działać pod nazwą Wojskowy Korpus Służby Bezpieczeństwa (WKSB). Muzyczce podlegał też Korpus Bezpieczeństwa (KB), który stopniowo scalano z AK oraz wojenna produkcja konspiracyjna.
Wiosną 1944 Muzyczka był współtwórcą koncepcji organizacji "Nie" i do lipca 1944 pełnił funkcję szefa sztabu tej organizacji.
Brał udział w Powstaniu Warszawskim, 1 października 1944 został awansowany do stopnia ppłk czasu wojny.
Po Powstaniu przebywał w niemieckiej niewoli. Po wyzwoleniu oflagu wrócił do Krakowa.
W maju 1945 wszedł w skład Delegatury Sił Zbrojnych a następnie współorganizował Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (był współautorem "Wytycznych ideowych" z września 1945). Opowiadał się za walką polityczną o niepodległość Polski, prowadzoną w sposób jawny.
W grudniu 1945 został aresztowany. Sądzony w procesie I Komendy WiN został skazany na 10 lat więzienia. Zwolniony w grudniu 1948 na mocy amnestii wrócił do Krakowa i podjął pracę zawodową. W październiku 1950 został ponownie aresztowany i skazany na 5 lat. Zwolniono go we wrześniu 1954 r. W sumie w latach 1945-1954 spędził w stalinowskich więzieniach 7 lat.
Od 1955 do 1966 oraz od 1970 do 1977 był inwigilowany przez SB (Sprawa Ewidencyjno-Obserwacyjna, Kwestionariusz Ewidencyjny "Muzyk", Sprawa Operacyjnego Rozpracowania "Klin").
W latach 1956-1966 pracował w Spółdzielni Pracy "Scenotechnika", początkowo jako inspektor finansowy a następnie jako kierownik pracowni lalek. Jego jednostka przynosiła Spółdzielni duże zyski. gdyż projektowane w jej ramach teatrzyki dla dzieci i młodzieży pod nazwą "Tyci-Tyci" cieszyły się popularnością w kraju i za granicą. Autorami scenariuszy do przedstawień byli wybitne polskie pisarki, jak Anna Świrszczyńska czy Maria Kownacka.
W 1957 r. wspólnie z Kazimierzem Plutą-Czachowskim opracował i opublikował w "Tygodniku Powszechnym" głośną polemikę z Janem Rzepeckim pt. "Prawda i nieprawda o Armii Krajowej". Do publikacji drugiej części tego tekstu nie dopuściła cenzura i Służba Bezpieczeństwa.
Muzyczka był autorem wielu tekstów poświęconych historii Armii Krajowej (nieliczne zostały opublikowane w czasach PRL). Postrzegał AK jako wojskowy ruch obywatelski prowadzący walkę o niepodległość kraju. Inspirował badania nad historią AK a na przełomie lat 60. i 70. brał aktywny udział w prelekcjach na tematy historyczne, organizowanych przez PAX lub KiK (zarówno jako autor referatów, jak i jako uczestnik dyskusji). Jego obszerną wypowiedź wykorzystał J.F. Steiner w głośnej książce o Powstaniu Warszawskim. Muzyczka konsekwentnie opowiadał się przeciwko powstaniu w Warszawie ("Rzucamy wszystkie nasze siły do jednej bitwy, do wygrania której nie mamy właściwie środków"). Uważał, że skutki powstania postawią pod znakiem zapytania możliwość kontynuowania walki o niepodległość po zajęciu ziem polskich przez Sowietów. Z uwagi na swe lewicowe poglądy akceptował wiele zmian gospodarczo-społecznych, które nastąpiły Polsce po II wojnie światowej, ale krytykował PRL, podkreślając, iż nie jest to państwo niepodległe z uwagi na zależność od ZSRR.
Mimo antyklerykalnych poglądów i ateistycznego światopoglądu w 1968 r. przemawiał (obok gen. Boruty-Spiechowicza) w imieniu środowisk kombatanckich na wspólnym obiedzie kombatantów i Episkopatu Polski na Jasnej Górze. Było to początkiem owocnej współpracy z Kościołem niepodległościowej grupy politycznej działającej na bazie byłych oficerów Armii Krajowej i przedwojennych generałów.
W grudniu 1975 Muzyczka oraz Józef Rybicki, jako przedstawiciele środowisk kombatanckich złożyli swój podpis pod Listem 59, który zawierał protest przeciwko zmianom w Konstytucji PRL, wprowadzającym zapisy o kierowniczej roli PZPR.
Blisko związany z Kazimierzem Plutą-Czachowskim był jednym z przywódców niepodległościowego nurtu politycznego, który po 1957 funkcjonował w PRL na bazie żołnierzy Armii Krajowej. Jak się zdaje pełnił ważną rolę w tym środowisku jako autor prac programowych. Raczej pozostawał w cieniu i unikał publicznego manifestowania swoich opozycyjnych poglądów.

Ludwik Muzyczka zmarł na miesiąc przed założeniem Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela w 1977.
Jego najmłodszy syn Michał był uczestnikiem Ruchu Obrony oraz członkiem-założycielem Konfederacji Polski Niepodległej.

 

  • płk Pluta-Czachowski Kazimierz (1898-1979)

w l. 1910-1914 w tajnym skautingu i w "Zarzewiu". W 1914 uczestnik I Kompanii Kadrowej (żołnierz patrolu skautowego), potem w I Brygadzie (posługiwał sie ps. "Czachowski"). W lipcu 1917 internowany w Szczypiornie. W 1918 - żołnierz POW w Miechowie (uczestniczył w rozbrajaniu Austriaków).
W l. 1918-1921 służył w Wojsku Polskim, m.in. biorąc udział w wyprawie kijowskiej (ranny pod Dubnem) i w III Powstaniu Śląskim.
W l. 1921-1929 uczył się m.in. w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie, w Wyższej Szkole Wojennej (otrzymał stopień kpt dypl.), studiował prawo na UW (2 lata).
W l. 30. aktywnie działał w ZS (był szefem sztabu i zastępcą Komendanta Głównego) oraz był szefem Oddziału Wyszkolenia w Dowództwie KOP.
W 1939 awansowany na ppłk. Został szefem sztabu 18 DP, stacjonującej pod Łomżą. W ramach SGO "Narew" brał udział w ciężkich walkach w rejonie Andrzejewa (ranny, na czele sformowanego ad hoc oddziału 13 września wydostał się z okrążenia). Przybył do Lublina, gdzie spotkał Kazimierza Kierzkowskiego.
Wraz z Kierzkowskim i Ludwikiem Muzyczką został współorganizatorem Organizacji Orła Białego (był Komendantem Głównym OOB o ps. "Gołdyn").
W 1940 po scaleniu OOB z ZWZ został zastępcą komendanta Obszaru Kraków-Śląsk ZWZ płk Tadeusza Komorowskiego (posługiwał się ps. "Paprzyca").
W 1941 został przeniesiony do Warszawy i został szefem Oddziału V-O (łączność operacyjna) KG ZWZ/AK (posługiwał się ps. "Kuczaba").
W 1943 został awansowany na płk.
W czasie Powstania Warszawskiego został ciężko ranny 4 września w czasie bombardowania gmachu PKO. Opuścił Warszawę wraz z ludnością cywilną. Został wywieziony na roboty do Niemiec, ale następnie zwolniony z uwagi na stan zdrowia. Wrócił do kraju.
Na początku 1945 został przypadkowo aresztowany przez NKWD i wywieziony do Kazachstanu. Po dwóch miesiącach został zwolniony i ponownie wrócił do kraju. Najpierw prowadził gospodarstwo rolne koło Wałbrzycha, a potem sklep w Warszawie pod nazwą "Bazar Krajowy" (wraz z płk. Janem Gorazdowskim i płk. Janem Mazurkiewiczem).
W styczniu 1949 został aresztowany i skazany (w grudniu 1953) na 15 lat więzienia. Wyszedł na wolność po niespełna 7 latach - w listopadzie 1955.
Z uwagi na zły stan zdrowia nie podjął pracy zawodowej i do końca życia pozostawał na rencie.
Od 1956 do 1979 pozostawał pod obserwacją MSW (najpierw w ramach Sprawy Ewidencyjno-Obserwacyjnej "Emeryt", potem w ramach Sprawy Obserwacji Operacyjnej "Emeryt"/"Utrwalacz", wreszcie w ramach Kwestionariusza Ewidencyjnego "Utrwalacz").
Po opublikowaniu w czerwcu 1957 r. w "Tygodniku Powszechnym" polemiki Ludwika Muzyczki i Kazimierza Pluty-Czachowskiego z Janem Rzepeckim ("Prawda i nieprawda o AK") Pluta-Czachowski wyrósł na przywódcę środowiska akowskiego nie tylko w Warszawie, ale i w całej Polsce. Występując ostro przeciwko Rzepeckiemu, a także Janowi Mazurkiewiczowi (który działał aktywnie w ZBoWiD) Pluta stał się niekwestionowanym liderem tej części Armii Krajowej, która nie chciała współpracować z władzą.
W pierwszym okresie swojej działalności opozycyjnej (cezurą był to rok 1968) Pluta koncentrował się na działaniach, które integrowały środowisko AK. Były to msze święte za zmarłych kolegów (szczególne znaczenie miała tu msza za gen. Grota zorganizowana w rocznice jego aresztowania - 29 czerwca 1957, w której udział wzięło ok. 2-3 tys. osób), spotkania w domu Plutów przy ul. Filtrowej (oboje prowadzili dom otwarty), akcja spisywania wspomnień i pamiętników oraz gromadzenia dokumentów z czasów AK,
Do kręgu osób blisko współpracujących z Plutą należeli m.in.: płk Kazimierz Bąbiński (twórca 27 Wołyńskiej DP), zam. w Szczecinku, płk Zygmunt Janke ps. "Walter" (komendant Okręgu Śląsk AK), zam. w Katowicach, płk Władysław Liniarski, ps. "Mścisław" (komendant Okręgu Białystok AK) zam. w Białymstoku, Ludwik Muzyczka (szef Oddziału VIII KG AK) zam. w Krakowie, a także politycy sanacyjni, m.in. Henryk Józewski, Kazimierz Świtalski czy Bolesław Krzymowski.
Ok. 1962 Pluta usiłował w gronie swych współpracowników opracować Deklarację Ideową Armii Krajowej, co było zapewne zakonspirowaną formą pracy programowej tej grupy. Wysiłki te zakończyły się niepowodzeniem, m.in. wskutek zdecydowanie niechętnego stosunku do tej inicjatywy ze strony oficerów AK przebywających w Londynie, przede wszystkim gen. Pełczyńskiego.
Udało się natomiast przekonać Londyn do ustanowienia w 1966 Krzyży AK. Wnioski o przyznanie tego odznaczenia były weryfikowane w kraju i przesyłane do Londynu. Inicjatywa ta odegrała ważną rolę integrującą środowisko żołnierzy Armii Krajowej.
Od 1966 jednym ze współpracowników Pluty został działacz PAX Zygmunt Dziarmaga-Działyński, co pozwoliło Plucie na realizację kosztownych projektów, polegających na fundowaniu pamiątkowych tablic w warszawskich kościołach a także budowie pomników upamiętniających walki AK na Podlasiu. Zwieńczeniem tej akcji było wybudowanie w 1976 mauzoleum 18 DP w Andrzejewie.
Na przełomie lat 60. i 70. pojawiła się możliwość publicznych prelekcji na tematy historyczne, z czego Pluta i jego koledzy skwapliwie korzystali. Wykłady Pluty cieszyły się dużą popularność, gdyż był on znany z ostrego języka oraz z tego, że nie owijał w bawełnę.
Obchody 50-lecia niepodległości w Częstochowie, w których uczestniczyli członkowie Episkopatu Polski i przedstawicieli kombatantów zapoczątkowały nowe etap w działalności niepodległościowego nurtu politycznego, którego liderem był Pluta-Czachowski. Cechą charakterystyczną tego okresu jest bliska współpraca kombatantów z polskim Kościołem, zwłaszcza z prymasem Wyszyńskim, której rytm wyznaczały coroczne opłatki Starej Wiary u prymasa organizowane niemal nieprzerwanie w latach 1968-1980. Podobne imprezy organizowane były także w innych dużych miastach, jak Kraków, Poznań czy Gdańsk.
Zaktywizowało się także środowisko legionowe, skupione w Warszawie wokół Henryka Bezega a w Krakowie wokół Józefa Herzoga. Legioniści świętowali zwłaszcza rocznice 6 Sierpnia.
Po utworzeniu Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela w marcu 1977 Pluta aktywnie włączył się w jego działalność i sygnował swoim nazwiskiem wiele dokumentów tego środowiska. Gdy w Ruchu nastąpił rozłam zachowywał postawę neutralną i starał się doprowadzić do pogodzenia zwaśnionych stron. Pluta nigdy nie wystąpił przeciwko Leszkowi Moczulskiemu podkreślając swoje pełne zaufanie do niego, a nawet interweniował u prymasa, aby powstrzymać ataki Czumy na Moczulskiego.
Największym dokonaniem środowiska skupionego wokół Pluty były uroczyste obchody 60-lecia odzyskania niepodległości w 1978, a szczególnie uroczysta msza święta w katedrze warszawskiej z udziałem ok. 10 tys. osób. Po mszy kilkutysięczny tłum, śpiewając pieśni religijne i legionowe przeszedł pod Grób Nieznanego Żołnierza, gdzie wygłoszone zostało przemówienie i składano wieńce. Była to pierwsza tak duża manifestacja niepodległościowa w PRL.
Pluta zmarł na 3 tygodnie przed powstaniem Konfederacji Polski Niepodległej.

 

  • Rybicki Józef (1901-1986)

filolog klasyczny, nauczyciel. Uczestnik wojny 1920 (w Armii Ochotniczej). W czasie II wojny światowej w AK - dowódca Kedywu okręgu warszawskiego, uczestnik powstania warszawskiego. Członek WiN, w l. 1947-54 - więzień stalinowski. Współzałożyciel KORu, jeden z twórców Polskiego Porozumienia Niepodległościowego.
      Przez krótki czas pewne zamieszanie dotyczyło osoby doktora Rybickiego: "Andrzej" był głównym negocjatorem ze strony środowiska niepodległościowego i nie wiedziano, czy wszedł do ROPCiO, czy też nie. Jak informował jakiś agent, nazajutrz po ogłoszeniu powstania ROPCiO Jan Józef Lipski oceniał utworzenie Ruchu Obrony jako inicjatywę Rybickiego. Jednak Doktór wybrał pozostanie w KOR. Celowość tego uzasadnił szczegółowo, gdy rozmawiałem z nim w jego milanowskim mieszkaniu 26 marca - niedługo przed konferencją prasową; dlatego - choć był jednym z głównych twórców ROPCIO - brak jego nazwiska na ogłoszonej liście sygnatariuszy (...). Rybicki i Kumant byli aktywnymi działaczami nurtu niepodległościowego; uczestniczyli od samego początku w precyzowaniu pomysłu i tworzeniu Nurtu Niepodległościowego oraz ROPCiO. Doktór Rybicki, obok kilku innych prominentnych członków AK i WIN (członkowie KG AK - płk Pluta-Czachowski i płk Szostak, trzeci szef WiN - płk Wincenty Kwieciński) wnosił uwagi do projektu deklaracji ideowej NN; na faktycznym pierwszym zjeździe (w końcu lutego 1977 r. w klasztorze Jezuitów) powołany został do zespołu, który nadzorować miał politycznie poczynania NN (Leszek Moczulski, "Lustracja. Rzecz o teraźniejszości i przeszłości", Warszawa 2001).

  • ppłk Sikorski Antoni (1893-1987)

żołnierz I Brygady Legionów Polskich (wywiadowca przyfrontowy). Uczestnik wojny polsko-ukraińskiej 1918-1919 oraz wojny polsko-bolszewickiej 1920 (za męstwo i skuteczne dowodzenie w walce pod Onyszkami w maju 1920, odznaczony krzyżem Virtuti Militari V klasy). Uczestnik wojny 1939 (dowodził Grupą "Sandomierz", za zasługi bojowe został odznaczony krzyżem Virtuti Militari IV klasy).

 

  • płk Szostak Józef (1897-1984)

żołnierz I Brygady Legionów Polskich. Uczestnik wojny 1920. W l. 1936-39 kierownik Samodzielnego Referatu „Wschód” w Oddziale III Sztabu Głównego WP, współtwórca planu „Zachód”, uczestnik wojny 1939 (dowódca 13 Pułku Ułanów Wileńskich). W l. 1939-1944 w konspiracji (ZWZ-AK, m.in. I zastępca Szefa Sztabu KG). Uczestnik Powstania Warszawskiego. W l. 1944-45 - jeniec oflagu. W l. 1946-50 dyrektor Kopalń Glin Ogniotrwałych w Górnym Ujeździe i Jaroszowie. W l. 1950-55 więzień stalinowski (skazany na 6 lat więzienia). Dwukrotnie odznaczony Orderem Virtutti Militari (w 1921 i w 1944). Członek KPN (jego syn był członkiem-założycielem Konfederacji).

 

 

 

 

Materiały są dostępne na licencji CC BY 3.0 PL
Zezwala się na dowolne wykorzystanie treści

pod warunkiem wskazania autorów praw do tekstu.