Internetowe Archiwum KPN - strona glowna
najwazniejsze dokumenty kpn z l. 1979-1993
teksty polityczne Leszka Moczulskiego z l. 1973-2004
inne dokumenty
Historia KPN
procesy polityczne kierownictwa kpn
encyklopedia kpn
czytelnia prasy kpn
wspomnienia dzialaczy  kpn
najwazniejsze publikacje nt. kpn
historia marszow szlakiem I Kompanii Kadrowej w l. 1981-1990
forum bylych dzialaczy kpn
kontakt z administratorem

Historia KPN

 Obszar X (Rzeszów, Przemyśl, Krosno, Tarnobrzeg)

Przed Sierpniem

Obszar Polski południowo-wschodniej, obejmujący województwa: rzeszowskie, przemyskie, krośnieńskie i tarnobrzeskie, nie sprzyjał powstawaniu struktur opozycji antysystemowej, zwłaszcza opozycji o radykalnym, niepodległościowym charakterze. Brak dużych zakładów pracy oraz licznych skupisk młodzieży akademickiej ograniczał potencjalną bazę członków i sympatyków. Brak silnych środowisk kombatanckich powodował kruchość tradycji niepodległościowych. Brak dużych ośrodków miejskich, które zapewniałyby anonimowość ułatwiał infiltrację ze strony Służby Bezpieczeństwa. Wszystkie te czynniki powodowały, że struktury KPN na tym terenie były nieliczne i były silnie zinfiltrowane przez SB (podobnie wyglądała sytuacja w strukturach Solidarności Walczącej, powstających nieco później na tym terenie). W takich warunkach powstanie ośrodków radykalnej opozycji ma charakter przypadkowy i zależy od pojawienia się lokalnego lidera, zdolnego skupić wokół siebie grupkę sympatyków i pociągnąć pracę organizacyjną. Gdy idzie o KPN, to tacy liderzy pojawiali się na omawianym terenie zwykle w województwie przemyskim (a nie w największym mieście regionu - w Rzeszowie), co wiązało sie prawdopodobnie z antykomunistycznym nastawieniem tutejszego biskupa - Ignacego Tokarczuka.

W latach 1977-1978 w Przemyślu prowadził działalność Stanisław Kusiński, który kierował punktem konsultacyjno-informacyjnym (PKI) ROPCiO. Za jego sprawą spotkania w Przemyślu miał Leszek Moczulski a do miasta docierała niezależna prasa z Warszawy, wydawana przez KOR i ROPCiO. W połowie 1978 wokół niego zawiązała się grupa opozycjonistów, uczestników Ruchu, do której weszli: Stanisław Sudoł, Stanisław Frydlewicz, Wit Siwiec i Jan Ekiert. Po rozłamie w Ruchu Obrony cała grupa poparła Moczulskiego.

Działalność Okręgu KPN w Przemyślu rozpoczął już pod koniec 1979 Jan Ekiert. Miał on kontakty z ośrodkami KPN zarówno w Warszawie (Moczulski, Szeremietiew) jak i w Krakowie (Gąsiorowski). Łącznikiem Ekierta z Gąsiorowskim był Adam Szybiak, rejestrowany przez SB jako TW "Paweł". Działalność Ekierta polegała głównie na budowie kanałów kolportażowych dla bibuły sprowadzonej z Warszawy i Krakowa. Formalnie przemyski okręg KPN podlegał pod Obszar Południowy z siedzibą w Krakowie.

Wysiłki Ekierta, aby w kwietniu 1980 zorganizować akcję mającą na celu uczczenie 40 rocznicy Zbrodni Katyńskiej spełzły na niczym wskutek przeciwdziałania SB. Podobnie zakończyła sie podjęta przez niego próba wywołania strajku na stacji przeładunkowej w Medyce w sierpniu 1980.

Wortal Instytutu Historycznego NN im. Andrzeja Ostoja Owsianego.

Materiały są dostępne na licencji CC BY 3.0 PL

Zezwala się na dowolne wykorzystanie treści pod warunkiem wskazania autorów praw do tekstu.