Internetowe Archiwum KPN - strona glowna
najwazniejsze dokumenty kpn z l. 1979-1993
teksty polityczne Leszka Moczulskiego z l. 1973-2004
inne dokumenty
Historia KPN
procesy polityczne kierownictwa kpn
encyklopedia kpn
czytelnia prasy kpn
wspomnienia dzialaczy  kpn
najwazniejsze publikacje nt. kpn
historia marszow szlakiem I Kompanii Kadrowej w l. 1981-1990
forum bylych dzialaczy kpn
kontakt z administratorem

Historia KPN

Obszar drugi
Bezdech
Gąsiorowski podjął wysiłki, aby działacze podziemnej KPN ujawnili swoją działalność na mocy ustawy o amnestii. W Krakowie udało mu się do tego namówić jedynie Mariana Guta. 25 lipca 1983 sam ujawnił swoją działalność przed prokuraturą wojewódzką.

Do lipca 1983 więzieni działacze krakowskiej KPN wyszli na wolność.

W sierpniu 1983 powstał nowy KAB Obszaru w składzie: Bzdyl (przewodniczący), Łenyk i Toś. Latem 1984 Bzdyl wyjechał do USA. W jego miejsce w skład KAB-u weszli: Bocian i Izdebski a szefem został Łenyk. W sierpniu 1985 tragicznie zmarł Toś, zaś w 1986 szefem KAB Obszaru został Bocian.

Na II Kongresie KPN (22 grudnia 1984) Kraków reprezentowali: Bocian, Łenyk, Żebrowski oraz Wojciech Pęgiel. Łenyk wszedł do Rady Politycznej. Rozłam w KPN, który nastąpił na przełomie 1984 i 1985 ominął Kraków - struktur PPN w Krakowie nie było. 

Po aresztowaniu przywódców KPN w marcu 1985 Łenyk (który pozostał na wolności) utworzył nowy CKAB i stanął na jego czele.

Poza tym w omawianym okresie w Krakowie funkcjonowały jeszcze inne komórki KPN: Wydział Robotniczy (na jego czele stał Żurek), grupa "Solidarność i Niepodległość" (Jerzy Dobrowolski i Paweł Sabuda), Niepodległościowa Grupa Polskich Socjalistów (Maciej Gawlikowski, Oberc, Pyzik) oraz Organizacja Młodzieżowa KPN (Gawlikowski).

W tym trudnym dla całej opozycji antysystemowej okresie nastąpił napływ nowych członków do KPN. Przyczyniły się do tego zwłaszcza kolejne "kadrówki" organizowane w latach 1983-1986. Szczególne znaczenie miał marsz zorganizowany w 1984, w którym - obok osób z regionu krakowskiego, wzięli udział konfederaci z Warszawy oraz patriotyczna młodzież z Gdańska. W pobliżu Jędrzejowa milicja zatrzymała kilkudziesięciu uczestników imprezy. Przewieziono ich na komisariat i przesłuchano a następnie zwolniono. Marsz był kontynuowany, ale później wielu z zatrzymanych zostało ukaranych przez kolegium. Mimo tego incydentu, to właśnie po tym Marszu wielu jego uczestników przystąpiło do Konfederacji. Patronem "kadrówki" w 1984 był sędziwy gen. Mieczysław Boruta-Spiechowicz. Z kolei w "kadrówce" w 1985 uczestniczył legendarny Antoni Heda "Szary" a jego wspomnienia walk z lat 40. opowiadane o zmroku przy ognisku pozostały w pamięci wielu młodych ludzi do końca życia.

Najważniejszymi formami działalności krakowskiej KPN w tym okresie było: wydawanie prasy konfederackiej ("Niepodległość", "Contra","Przegląd Krakowski", "Robotnik Polski"), organizacja i udział w dwóch dorocznych masowych manifestacjach ulicznych w Krakowie (każdego 3 maja i każdego 11 listopada), które często zamieniały się w gwałtowne walki uliczne oraz permanentny mały sabotaż. 

Ponadto kilka tygodni po zamordowaniu ks. Jerzego Popiełuszki, 7 listopada 1984 powstała w Krakowie jawna Inicjatywa Obywatelska w Obronie Praw Człowieka "Przeciw Przemocy", w której skład weszło aż 12 konfederatów lub osób, które w przeszłości należały do Konfederacji (na 22 uczestników ogółem). Rzecznikiem Inicjatywy był Łenyk. Była to pierwsza, po 13 Grudnia, jawna forma działalności o charakterze opozycyjnym - uczestnicy Inicjatywy sygnowali swoje dokumenty nazwiskami, podając także swoje adresy.

Z kolei 14 kwietnia 1985 ogłoszono w Krakowie powstanie Ruchu "Wolność i Pokój". Jego inicjatorem była Radosław Huget, wcześniej związany z KPN. Do WiPu - oprócz Hugeta - przeszło też kilku innych krakowskich Konfederatów (w sumie 4 osoby), m.in. Bik. WiP prowadził jawną działalność.

Huget był także inicjatorem rotacyjnej głodówki w Bieżanowie Starym w proteście przeciwko represjom władz, która rozpoczęła się 19 lutego 1985 (trwała do 31 sierpnia tego roku). W głodówce (zwłaszcza w pierwszym jej okresie) brało udział wielu działaczy KPN. 

Cały czas nie ustawały represje wobec krakowskich Konfederatów. W zasadzie nie stosowano już kar pozbawienia wolności - najdalej posunięta represją było tymczasowe aresztowanie na okres kilku miesięcy. W okresie maj - lipiec 1983 aresztowano kolejno: Piotra Synucię, Baranka, Żebrowskiego, Bociana oraz Albina Janika. Synucię zwolniono w czerwcu 1983. Pozostali wyszli oni na wolność na mocy amnestii w lipcu 1983. W maju 1984 zlikwidowano drukarnię "Niepodległości" i aresztowano Bogusława Kwiatkowskiego, Agatę Michałek i Wiesława Kuklę. Zostali zwolnieni na mocy amnestii w lipcu 1984 (Michałek - kilka tygodni wcześniej, za poręczeniem majątkowym). Z kolei w czerwcu 1985 zatrzymano Edwarda Postawę. W sierpniu tego roku otrzymał on karę w zawieszeniu. Okres od zatrzymania do ogłoszenia wyroku spędził w areszcie.

Dużo surowiej zostali potraktowani Kazimierz Krauze i Jacek Żaba (pracownicy MPK), którzy w nocy z 12 na 13 grudnia 1985 przecięli paski klinowe w 30 autobusach, aby sparaliżować komunikację miejską w Krakowie w rocznicę wprowadzenia stanu wojennego. Krauze dostał 5 lat, Żaba - 1,5 roku. Krauze wyszedł na przerwę w karze w 1988 i był jednym z ostatnich więźniów politycznych w PRL. Żaba wyszedł wcześniej na przerwę jako wrak człowieka. Trafił do szpitala. Gdy w lutym 1989 wezwano go do odbycia reszty kary popełnił samobójstwo.

Przed 11 listopada 1986 władze sprowadziły do Krakowa kilkutysięczne siły ZOMO (w sumie liczebność sił milicyjnych miała być większa niż uczestników demonstracji). Jeszcze przed nabożeństwem na Wawelu zatrzymano ok. 30. Polowano głównie na działaczy KPN.


Materiały są dostępne na licencji CC BY 3.0 PL

Zezwala się na dowolne wykorzystanie treści

pod warunkiem wskazania autorów praw do tekstu.