Internetowe Archiwum KPN - strona glowna
najwazniejsze dokumenty kpn z l. 1979-1993
teksty polityczne Leszka Moczulskiego z l. 1973-2004
inne dokumenty
Historia KPN
procesy polityczne kierownictwa kpn
encyklopedia kpn
czytelnia prasy kpn
wspomnienia dzialaczy  kpn
najwazniejsze publikacje nt. kpn
historia marszow szlakiem I Kompanii Kadrowej w l. 1981-1990
forum bylych dzialaczy kpn
kontakt z administratorem

Historia KPN

Obszar XI - Szczecin, Koszalin, Gorzów Wielkopolski, Zielona Góra

Przed Sierpniem

Geneza KPN w Szczecinie wiąże się z działalnością Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. W sierpniu 1977 powstał tutaj Punkt Konsultacyjno-Informacyjny (PKI) ROPCiO, w którym dyżury pełnili Grzegorz Prątnicki, Jan Tarnowski, Mieczysław Ustasiak i Jacek Zakrzewski. Na wykłady zapraszani byli m.in.: Władysław Bartoszewski, Wiesław Chrzanowski, Stefan Kisielewski i Stanisław Stomma. Na przełomie lat 1977 i 1978 dwukrotnie przebywał z wykładami w Szczecnie Leszek Moczulski: 10 października 1977 - przedstawił w kościele jezuitów wykład pt. "Walory moralne Polaków 1939 r." a 20 stycznia 1978 w kościele św. Jana Ewangelisty (w obecności 1-1,5 tys. osób) - "Rzeczpospolita jako wartość moralna". W czasie drugiej wizyty w Szczecinie Moczulski sondował możliwość współpracy tamtejszego SKS z Ruchem Obrony.

"Otwarta formuła ROPCiO ułatwiała wprawdzie podejmowanie działań na rzecz poszanowania praw obywatelskich bez wyraźnej deklaracji przystąpienia do organizacji politycznej, z drugiej strony jednak brak wewnętrznych struktur stwarzał niebezpieczeństwo przenikania do Ruchu agentów Służby Bezpieczeństwa" [Waligóra, ROPCiO, s. 67]. Zjawisko to możemy obserwować we wszystkich ośrodkach Ruchu Obrony. Występowało ono także w Szczecinie.

Gdy doszło do rozłamu w ROPCiO w 1978 uczestnicy Ruchu związani z PKI (Prątnicki, Tarnowski, Ustasiak) poparli Andrzeja Czumę (co było naturalne, gdyż w Szczecinie Duszpasterstwo Akademickie prowadził jezuita o. Huberet Czuma), zaś  Ryszard Fryga, Marek Lachowicz i Ryszard Nowak opowiedzieli się przy Moczulskim. Dziś wiemy, że dwaj ostatni byli już w tym czasie ewidencjonowani przez SB jako jej tajni współpracownicy i działali na polecenie swoich oficerów prowadzących. Te trzy  nazwiska znajdujemy później pod Aktem Założycielskim KPN jako nazwiska członków-założycieli. Oprócz nich byli tam jeszcze dwaj inni szczecinianie: Jerzy Sychut oraz Jan Bogusławski. Pod tym ostatnim imieniem i nazwiskiem miał się kryć (wg. Nowaka, który zgłosił Moczulskiemu wszystkie te nazwiska) Radzimierz Nowakowski. Gdy ten wycofał się z działalności w KPN pseudonim "Jan Bogusławski" przypisywano Tadeuszowi Cierzuchowi. W stoczni wydawnictwa KPN kolportował także Tadeusz Lichota (współpracownik Edmunda Bałuki) a wśród młodzieży szkolnej i studenckiej - Artur Kubicki. Do kolporterów wydawnictw KPN należał także Marek Grzegorzewski. Ze szczecińską Konfederacją współpracował także Wiesław Parchimowicz związany z RMP.

Szczecin został siedzibą jednego z czterech utworzonych wówczas Obszarów KPN - Obszaru Północnego (jego szefem został Nowak). SB - wykorzystując swą agenturę - skutecznie hamowała działalność Konfederacji w mieście, przejmując operacyjnie prasę, książki, ulotki i znaczki przywożone z Warszawy. Mimo to szczecińska KPN przeprowadziła w marcu 1980 akcję ulotkową związaną z wyborami do Sejmu a 13 kwietnia 1980 po uroczystej mszy świętej na murach katedry szczecińskiej zawisła (i była dwukrotnie zdejmowana) wielka ulotka zawierająca informacje dotyczące Katynia, podpisana przez KAB obszaru szczecińskiego KPN.

26 lipca w pierwszym Kongresie KPN w Lądku Zdroju uczestniczyły 3 osoby ze Szczecina: Sychut, Nowak i Lachowicz.

 

***


W Gorzowie Wielkopolski nieudaną próbę utworzenia KPN podjęła grupa działaczy PAX utrzymujących kontakty z Romualdem Szeremietiewem (Wojciech Szczepanowski, Jerzy Sikora).

Wortal Instytutu Historycznego NN im. Andrzeja Ostoja Owsianego.

Materiały są dostępne na licencji CC BY 3.0 PL

Zezwala się na dowolne wykorzystanie treści pod warunkiem wskazania autorów praw do tekstu.